Otururken ya da uzanmış durumdayken bacakların rahatsız hissedilmesi ile karakterize bir durumdur ve ayağa kalkmayı ya da gezinmeyi zorunlu kılar. Hareket edince bu rahatsız edici durum ortadan kalkar.

Bu hastalık yaklaşık olarak insanların %5’ini etkilemektedir. Her iki cinste de eşit oranda gözlenmekte, her yaşta başlayabilmekte ancak yaşlandıkça daha kötüye gitmektedir. Huzursuz bacak sendromu uykuyu bölerek ve gün içinde sersemliğe neden olabilir ve seyahat etmeyi zorlaştırır.

Pek çok vakada neden tespit edilemez. Araştırmacılar hastalığın dopamin isimli beyin kimyasallarından olan ve kas kontrolünü sağlayan bir maddenin dengesizliğine bağlı olabileceğini ileri sürmüşlerdir.

Bazı ailelerde daha sık görülmesi genetik faktörlerle ilgili olabileceğini düşündürmektedir. Hastalığın ilgili olabileceği kromozom belirlenmiştir. Stres genelde hastalığın bulgularını arttırmaktadır.

Hamilelik veya hormonal değişiklikler geçici olarak hastalığı kötüleştirmektedir. Bazen ilk kez hamilelikte özellikle de son aylarda gözlenmektedir. Ancak bulgular doğumdan sonra 1 ay içinde kaybolmaktadır.

Huzursuz bacak sendromu bazen altta yatan başka hastalıkların da habercisi olabilir. Bunlar;

Periferal nöropati : Genellikle diyabet ya da alkolizm gibi kronik hastalıkların bir komplikasyonu olarak karşımıza çıkan periferal nöropati huzursuz bacak sendromu ile sonlanabilir.

Demir eksikliği : Anemiye yol açsın ya da açmasın demir eksikliği huzursuz bacak sendromuna neden olabilir veya olan hastalığın kötüleşmesine yol açabilir. Mide ve barsaklarınızdan kanama geçirdiyseniz, adetleriniz fazla ise veya sık kan veriyorsanız demir eksikliğiniz olabilir.

Böbrek yetmezliği : Böbrek yetmezliği hastasıysanız demir eksikliğiniz söz konusudur.

Kişiler huzursuz bacak sendromu hissini bacakların üst kısmında, baldırlarda ya da ayaklarda veya kollarda ürperme, böcek gezinme hissi, gerginlik, gıdıklanma, yanma ya da ağrı şeklinde tanımlamaktadırlar. En sık rastlanan tanımlamalar şu şekilde özetlenebilir;

Şikayetler genelde otururken, uzanmış yatıyorken veya uzun süre bir yerde (arabada, uçakta, sinemada) otururken başlar.

Hareket etmekle bulgular azalır. Kişiler genelde bacaklarını germek, titretmek, hareket ettirmek veya yürümek ihtiyacı hissederler. Bu hareket arzusu hastalığa adını vermiştir. Bulgular akşam saatlerinde daha da kötüleşir. Özellikle geceleri çekilmez hale gelebilir.

Myoklonus ya da bacakların periyodik hareket etme hastalığı olarak bilinen ve kontrol dışı bacakların bükülüp gerilmesi hastalığı ile huzursuz bacak sendromu ilişkilidir.

Gece uyku sırasında farkında olmaksızın yüzlerce kez bacakların hareket ettirilmesi, bükülüp gerilmesi, tekmeler atılması hem hasta kişinin hem de yanında yatan kişinin rahat bir gece uykusu almasını imkansız kılar. Eğer hastalığınız şiddetli ise bu durum gündüz de vardır.

Doktorunuz size tanı koyabilmek için şu soruları yönlendirecektir ;

1-) Bacaklarınızda ürperme, böcek yürüme gibi rahatsız edici hisler duyuyor musunuz ?

2-) Bacaklarınızı bu durumda hareket ettirmek ihtiyacını ani olarak yaşıyor musunuz ?

3-) Hareket etmek şikayetinizi azaltıyor mu ?

4-) Otururken, yatarken ve geceleri daha fazla rahatsız oluyor musunuz ?

5-) Uykuya dalmada ve uyur kalmada problem yaşıyor musunuz ?

6-) Uykuda tekme attığınız size söylendi mi ?

7-) Ailenizde benzer şikayetleri olan kişiler var mı ?

Bu hastalık için özel laboratuvar testleri yoktur, tanı genelde anamnez ile konur, ancak başka hastalıklardan şüphe ediliyor ise bunları görmek veya elimine etmek için bir takım testler yapılabilir.

Bazı ek değerlendirmeler ve öneriler için uyku bozuklukları uzmanına görünmek uygun olabilir. Bir uyku laboratuvarında gecelemeniz istenebilir. Polisomnogram yani uyku kaydının yapıldığı bu uyku merkezleri rahat yatak odaları içerirler. Bu odalar gelişmiş cihazlarla uykunun takibinin yapıldığı diğer odalarla bağlantılıdır. Hasta laboratuar incelemesi sırasında rahatça hareket edebilir, isteği pozisyonda uyuyabilir ve dilediğinde yataktan kalkabilirler. Hastaların ciltlerine ağrısız şekilde bağlanan elektrodlar yardımıyla uyku, kalp atımı, nefes alış verişi, kas gerginliği ve oksijen seviyeleri izlenir.

Bazen altta yatan hastalığın (demir eksikliği, periferik nöropati vs) tedavi edilmesi hastalığın şikayetlerini azaltır. Başka bir hastalığınız olmaksızın huzursuz bacak sendromundan şikayetçiyseniz bazı yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaçlar size yardımcı olabilir. Bu amaçla en sıklıkla dopamin düzeyi düzenleyicileri, narkotik analjezikler,kas gevşeticiler ve uyku düzenleyen ilaçlar kullanılmaktadır.

En iyi yöntem hastanın yaşam tarzını semptomların ortaya çıkmasını engellemek için değiştirmesidir. Bazı basit değişiklikler yapmak şikayetleri azaltabilir. Ilık bir banyo, bacaklara yapılan masajlar yararlı olabilir.

Sıcak ve soğuk paketler, hatta bazen her ikisinin ardarda uygulanması rahatlatıcı olabilir. Meditasyon ve yoga gibi rahatlama teknikleri olumlu sonuçlar verebilir. Özellikle stresle artmış hastalıkta iyi sonuçlar bu yolla alınabilir.

İdeal bir uyku ortamı hazırlamak, serin, sessiz ve rahat bir uyku ortamı, her gece aynı saatte uykuya gitme, aynı saatte uykudan kalkma, yeterli zaman uyuma çoğu kez semptomları azaltır.

Bazı hastalar daha geç yatıp daha geç kalktıklarında şikayetlerinin kendiliğinden geçtiğini bildirmişlerdir.

Egzersiz yapmak : Orta şiddette, düzenli olarak yapılan egzersiz şikayetleri azaltmada etkilidir. Ancak fazla egzersiz ve geç saatlere sarkan antrenman programları şikayetleri arttırır.

Kafeinden uzak durun : bazen sadece kafeini kesmek şikayetleri ortadan kaldırabilmektedir. Kahve, çikolata, kola ve çaydan uzak durmak faydalı olacaktır. Alkol ve tütün kullanmayın: bu ajanlar tetikleyici olabilirler. Bunlardan uzak kalmak yardımcı olabilir.

Yatağa gitmeden önce uyanık ve aktif olun. Uzun süre uyuşuk oturmak, miskinlik ve yarı uykulu uzanmak şikayetleri arttırır.

Huzursuz bacak sendromu genelde hayat boyu süren bir durumdur. Bununla yaşayabilmek için hayatınızı kolaylaştıracak olan kendi yöntemlerinizi geliştirmelisiniz. Şu yaklaşımlar size yardımcı olabilir;

Hastalık hakkında bilgi toplayın, bilgilerinizi ve yaşadıklarınızı başkaları ile paylaşın, insanların yaşadıklarınızı anlamasını sağlayın.

Bacağınızı oynatma ihtiyacınız geldiğinde bununla savaşmayın, yataktan kalkın veya pozisyon değiştirin.

Bir uyku günlüğü tutun. Örneğin kullandığınız ilaçları ve teknikleri, bunların yararlarını ya da zararlarını yatmadan önce yazın veya bir teybe kaydedin ve bu bilgileri doktorunuzla paylaşın.

Çalışma masanızın yerden yüksekliğini arttırın, bu size kıpırdamak için daha geniş bir yer sağlayacaktır.

Güne başlarken ve yatmadan önce germe egzersizleri yapabilirsiniz ve masaj faydalı olabilir.

Destek grupları oluşturabilir, bu kişilerle bir araya gelerek yaşadıklarınızı paylaşabilirsiniz. Bu grup terapileri pek çok hastaya yardımcı olmaktadır.